Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) zwykle dotyka stawów kręgosłupa, ale może też wpływać na inne stawy, zwłaszcza biodrowe. ZZSK może też czasami powodować zapalenie oczu, ścian klatki piersiowej, serca i płuc. Jeśli zapalenie to nie będzie leczone, w końcu doprowadzi do powstania blizn i trwałych uszkodzeń. Niektórzy ludzie cierpią na łagodną postać choroby, inni mają pecha i cierpią na postać przewlekłą.
Uwaga
Zaburzenie to może, ale nie musi się pogłębiać, w zależności od wielu czynników. Do czynników tych należą: wiek pacjenta w momencie rozpoczęcia choroby, rodzaj stawów objętych chorobą oraz wczesne postawienie właściwej diagnozy. Niestety, jak dotąd nie ma na to lekarstwa. Lekarze nie są pewni, co jest przyczyną ZZSK, ale wiedzą, że pewną rolę w tej chorobie odgrywa genetyka. Około 95 procent osób, u których zdiagnozowano tę chorobę, posiada gen, który wytwarza marker genetyczny - HLA-B27.
Uzyskanie tego genu nie oznacza jednak, że mężczyzna lub kobieta mają gwarancję wystąpienia choroby. Szansa na wystąpienie choroby AS u osoby posiadającej ten gen wynosi tylko około 40%. Ponadto, aby rozwinąć chorobę AS, nie trzeba mieć tego genu. Wiele osób ma gen produkujący HLA-B27, około lub poniżej 25 procent populacji, w zależności od kraju, ale tylko od 1% do 5% osób rzeczywiście zachoruje na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Badania
Obecnie trwają badania nad ustaleniem przyczyn stanu zapalnego, który jest częścią zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa. Niektórzy badacze uważają, że zapalenie zaczyna się od choroby bakteryjnej, która wywołuje reakcję układu odpornościowego. Po ustąpieniu infekcji bakteryjnej układ odpornościowy normalnej osoby powraca do trybu "ochrony i skanowania", ale u osoby dotkniętej ZZSK jej układ odpornościowy pozostaje w trybie "ataku".
To powoduje, że w komórkach powstaje stan zapalny. Inni badacze uważają, że ZZSK rozpoczyna się w momencie załamania się mechanizmów obronnych jelit, co powoduje przedostanie się bakterii do krwi, a następnie do stawów najbardziej dotkniętych tym zapaleniem - stawów krzyżowo-biodrowych. Najczęstszym objawem ZZSK jest znany wielu osobom sztywność lub ból dolnej części pleców. Objaw ten może występować już w okresie dojrzewania, co sprawia, że wiele osób cierpiących na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest błędnie diagnozowanych jako nastolatki z urazem sportowym. Sztywność i ból często pojawiają się stopniowo, dlatego wiele osób nie informuje o nich lekarza.
Czy wiesz, że?
Sztywność i ból są spowodowane stanem zapalnym kręgosłupa, który, jeśli nie jest leczony, może doprowadzić do połączenia kręgów lub ankylozy. Gdy to nastąpi, ból ustępuje, podobnie jak swoboda w kręgosłupie. Ankyloza może powodować wygięcie tułowia do przodu, co zmniejsza wydolność oddechową. Zrost ten może również objąć klatkę żebrową, powodując zrastanie się kości w kręgosłupie, co zmniejsza pojemność płuc.
Inne objawy ZZSK to zapalenie stawów w innych stawach (zwykle pośladkowych, kolanowych i skokowych) oraz zapalenie chrząstki otaczającej kość piersiową, nerki, oczy i serce. Postawienie prawidłowej diagnozy ZZSK może być trudne. Wczesne objawy mogą być często spowodowane innymi, bardziej powszechnymi dolegliwościami. Szczególnie trudno jest zdiagnozować chorobę u kobiet, ponieważ u nich zazwyczaj, choć nie zawsze, kręgosłup jest mniej zajęty.
Zanim dojdzie do rozpoznania zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, pacjent może przez wiele lat zmagać się z bólem. Badania w kierunku ZZSK są w gruncie rzeczy dość proste. Obejmują one typowy wywiad lekarski i badanie fizykalne, a następnie lekarz zleca wykonanie zdjęcia rentgenowskiego kręgosłupa i badanie krwi na obecność markera HLA-B27. Badanie fizykalne może wykazać wstępne objawy, takie jak ograniczenie ruchomości kręgosłupa, zmniejszenie wydolności oddechowej i zapalenie oczu.
Pamiętaj
Zdjęcie rentgenowskie kręgosłupa wykaże, czy doszło już do połączenia kręgów. Po postawieniu prawidłowej diagnozy rozpoczyna się leczenie. Leczenie obejmuje przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), fizykoterapię, a następnie poprawę sprawności fizycznej. Leki NLPZ zmniejszają stan zapalny i ból w dotkniętych chorobą stawach, co może zwiększyć ich ruchomość. U pacjentów, u których stan zapalny dotyczy także innych stawów, takich jak kolana, biodra i kostki, leki z grupy NLPZ mogą nie działać zbyt dobrze.
W takiej sytuacji można zastosować inne leki, takie jak sulfasalazyna i metotreksat. Metotreksat jest lepszy niż sulfasalazyna, ale jest potencjalnie toksyczny dla wątroby i szpiku kostnego. Pacjenci poddawani leczeniu metotreksatem powinni regularnie wykonywać badania krwi w celu ustalenia, czy któryś z tych narządów nie ulega uszkodzeniu. Wraz z większą mobilnością przychodzi czas na fizykoterapię i ćwiczenia mające na celu poprawę postawy, zwiększenie mobilności i możliwości oddychania. Wszystkie ćwiczenia muszą być zatwierdzone przez lekarza, aby pacjent nie wyrządził sobie nieumyślnie krzywdy.